Heb je ooit een kruiswoordpuzzel gemaakt en gedacht dat je echt vastzat, om de volgende dag bijna achteloos de ontbrekende antwoorden in te vullen? Dat is in essentie de kracht (lees gerust: magie) van een tweede lezer. Die tweede lezer kun je zelf zijn, maar nog mooier is het als iemand anders jouw tekst bekijkt als redacteur of revisor.
Een ander paar ogen
Het is verre van een baanbrekend advies, maar het blijkt toch vaak maar lastig op te volgen: kijk met een frisse blik naar wat je zojuist geschreven hebt. Je hoort het van vertaaldocenten, tijdens een cursus creatief schrijven, en zelfs al van je middelbareschooldocent Nederlands. Het idee is dat je wat tijd neemt om te laten bezinken wat je geschreven hebt. Je neemt afstand, komt terug en weet meteen vrijwel moeiteloos wél de perfecte vertaling voor die ene term waar je je blind op staarde. Of je weet je een stuk makkelijker te verplaatsen in de beoogde doelgroep, en kunt zo de leesbaarheid van je tekst op de proef stellen (‘Heb ík dit geschreven?!’).
Werkt het ook echt zo?
In de praktijk gaat het anders. Je hebt meestal helemaal geen tijd om na je schrijf- of vertaalwerk een uurtje te gaan wandelen, je Downward Dog en Warrior II-yogahoudingen te doen, of er een nachtje over te slapen. En zóveel afstand nemen is eigenlijk ook een beetje overdreven (en in ieder geval niet heel productief). Wat je wel kunt proberen, is een mentale knop omzetten: ‘ik ben nu de lezer, níét de auteur’. Uiteindelijk zul je dat nooit kunnen perfectioneren. Jij bent jij, jij denkt hoe jij denkt, en tenzij je een gespleten persoonlijkheid hebt, zul je je werk nooit écht vanuit een ander perspectief kunnen bekijken.
Daarom zijn er revisoren
Het is de hele reden waarom er revisoren en redacteuren zijn. Daarom wordt een wetenschappelijk artikel vaak door iemand met kennis van de materie geëvalueerd én door een leek. Een nieuw paar ogen moet uiteindelijk toch ook een ánder paar ogen zijn.
Dr. Jekyll en Mr. Hyde
Robert Louis Stevenson, bekend van Treasure Island en Dr Jekyll and Mr Hyde, liet altijd zijn vrouw de conceptversies van zijn werk kritisch doornemen. Dat deed ze ook bij de eerste versie van de wereldberoemde novelle over een man met een gespleten persoonlijkheid. Het verhaal gaat dat de Schotse auteur, toen mevrouw Stevenson haar kritiek uitte, diezelfde avond nog het manuscript in het vuur gooide. Waarom? Volgens haar was het te veel geschreven als een rechttoe-rechtaanverhaal. Om er zeker van te zijn dat hij niet terug zou gaan naar wat hij al geschreven had, vernietigde hij zijn werk voorgoed. Een schone lei. Of mevrouw Stevenson in deze anekdote Dr. Jekyll of Mr. Hyde was, doet er niet toe. Eén ding is zeker: Robert Louis Stevens kende de waarde van een ander paar ogen.
Vertaling nodig?
Elke vertaling die het Taalcentrum-VU verzorgt, wordt gecheckt door een revisor. Meer weten over onze vertalingen? Neem contact op via vertaalbureau@taalcentrum-vu.nl of bel naar 020 - 244 3400. We helpen je graag verder.
