Taal, maar dan genderneutraal

Taal, maar dan genderneutraal

Door een van onze vertalers

Contact opnemen

Inclusief taalgebruik wordt steeds belangrijker. Als je zo veel mogelijk lezers wilt aanspreken, is het tenslotte belangrijk dat niemand zich buitengesloten voelt door een ongelukkige woordkeuze. Maar in de ene taal is het net iets makkelijker om met de tijd mee te gaan dan in de andere.

 

Op zoek naar een genderneutraal voornaamwoord

Een van de grootste uitdagingen in het Nederlands ligt bij de persoonlijke voornaamwoorden. We kunnen naar iemand verwijzen als hij of zij, maar wat als je niet weet of je met een man of vrouw te maken hebt? Of wat als de persoon over wie je het hebt zich noch als man, noch als vrouw identificeert?
Genderneutrale persoonlijke voornaamwoorden zijn nog niet ingeburgerd in het Nederlands. ‘Hen’ lijkt een kanshebber: in plaats van ‘hij/zij heeft een boek’, zeg je dus ‘hen heeft een boek’. Dat kan uiteindelijk de standaard worden, maar zover is het nog lang niet.

Genderneutrale verwijzing in het Engels

Voor de meeste Nederlanders klinkt zo’n constructie nog onnatuurlijk, maar dat geldt lang niet voor alle talen. Zo is het in het Engels heel normaal om ‘they forgot their wallet’ te zeggen als je naar één persoon verwijst. Ook kent het Engels veel minder mannelijke en vrouwelijke beroepsnamen. In het Nederlands is het bijvoorbeeld nog steeds gebruikelijk om het over een ‘politica’ te hebben, terwijl het Engels alleen politician kent.

Het Duitse voorstel: een gendersterretje

Maar het kan ook moeilijker. Zo ontstond er in Duitsland een paar jaar geleden veel ophef over het zogenaamde Gendersternchen – het gendersterretje. Met dit leesteken kun je in het Duits op een genderneutrale manier naar een groep mensen verwijzen. Dat ziet er zo uit: Student*innen. In links-intellectuele kringen wordt deze vorm al veelvuldig gebruikt, aan de andere kant van het politieke spectrum wordt-ie weggehoond. Want hoe spreek je zo’n woord überhaupt uit? Gewoon, door een korte pauze te laten vallen bij het sterretje, zeggen voorstanders. Tegenstanders vinden dan weer dat het Duits met dit soort kunstmatige ingrepen op een Afrikaanse kliktaal begint te lijken. In de praktijk is de norm nog steeds om het over Studentinnen und Studenten te hebben. Wel uitspreekbaar, niet helemaal genderneutraal.

Cultuurverandering leidt tot taalverandering

De discussies en problemen rondom inclusief taalgebruik laten nog maar een keer zien hoe verweven taal en cultuur eigenlijk zijn. Het onderscheid tussen mannen en vrouwen is in het Nederlands blijkbaar zo belangrijk dat de grammatica ons nu nog dwingt om kleur te bekennen – of eigenlijk om kleur te bekennen voor een ander. ‘Hen heeft’ roept nu bij veel mensen nog weerstand op: zo werkt onze taal gewoon niet, vinden zij. Maar als een cultuur verandert, kan de taal niet achterblijven.

Genderneutrale teksten nodig in verschillende talen?

Twijfel je of je tekst in verschillende talen wel genderneutraal is of hoe het inclusiever kan? Neem dan contact met ons op via vertaalbureau@taalcentrum-vu.nl en laat een professionele vertaler met je meekijken.

307