Iedere maand zet het vertaalbureau van het Taalcentrum-VU een vertaalfout met grote of minder grote gevolgen centraal om het belang van een kwalitatieve vertaling te benadrukken. Deze week: hoe de atoombom op Hiroshima voorkomen had kunnen worden door een revisor.
Verklaring van Potsdam
Toen de Tweede Wereldoorlog in Europa in mei 1945 officieel voorbij was, was de strijd met het Verre Oosten nog niet gestreden. De geallieerden presenteerden in augustus de Verklaring van Potsdam. Hierin stonden de voorwaarden waarbij Japan zich zou moeten neerleggen voor een vredevolle capitulatie. In ruil voor het behoud van hun bedrijven en daarmee een draaiende economie, moesten de Japanners onder andere hun soevereiniteit terugdringen en de militaire macht ontmantelen.
Mokusatsu: contextfoutje
De premier van Japan, Kantarõ Suzuki, gebruikte in zijn reactie op de Potsdamverklaring het woord Mokusatsu. Hij wilde hiermee bevestigen dat hij het voorstel had gelezen en erover moest nadenken. In een andere context kan Mokusatsu echter ook ‘ik lap het aan mijn laars’ betekenen. In de vertaling die president Harry Truman onder ogen kreeg, werd deze tweede context gebruikt. Tien dagen later werd Hiroshima gebombardeerd. Een revisor had dit wellicht kunnen voorkomen.
Wat doet een revisor?
Een revisor is iemand die de brontaal als moedertaal heeft en de vertaalde tekst in de doeltaal nog eens kritisch naleest om te kijken of alle tekst in de juiste context vertaald is. Dus, wat denk jij? Als Truman een revisor had aangenomen, was Hiroshima dan gespaard gebleven?
