Het is Prinsjesdag. Op de derde dinsdag van september leest de koning de troonrede voor, waarin uiteengezet wordt welke plannen de regering heeft. Ook wordt vandaag de begroting voor het komende jaar ingediend. Maar waarom noemen we deze dag eigenlijk Prinsjesdag, als er geen prins aan te pas komt?
Prinsgezindheid
Voor de herkomst van de benaming Prinsjesdag moeten we de geschiedenisboeken in. Vroeger had Prinsjesdag weinig te maken met de regeringsplannen en de begroting. Het was de benaming voor de in de 18e eeuw feestelijk gevierde verjaardag van de prins-stadhouder Willem V op 8 maart. De dag was in de patriottentijd een demonstratie van Oranje- en prinsgezindheid. Vanzelfsprekend kreeg de verjaardag van Willem V de naam Prinsjesdag mee. In de 19e eeuw werd Prinsjesdag steeds vaker gebruikt als naam voor de dag van de plechtige opening van de zitting der Staten-Generaal.
Troonrede en Prinsjesdag
Toch duurde het nog tot september 1930, voordat het voorlezen van de troonrede gedoopt werd tot Prinsjesdag. Waarom deze naam voor de derde dinsdag van september werd gekozen, is niet helemaal duidelijk. Aannemelijk is dat de getoonde Oranje- en prinsgezindheid een goede verklaring is. Prinsjesdag staat vandaag de dag dus los van de vraag of er al dan niet een prins aanwezig is.
Derde dinsdag van september
In de Grondwet staat dat de derde dinsdag van september de dag is waarop ‘door of namens de Koning in een Verenigde Vergadering van de Staten-Generaal’ een uiteenzetting wordt gegeven van ‘het door de regering te voeren beleid’ (artikel 65). De dag is in de loop der tijd nogal eens veranderd. Prinsjesdag in de huidige vorm viel oorspronkelijk op de eerste maandag in november. Maar omdat dat het parlement te weinig tijd gaf om de begroting tijdig af te handelen, werd de dag verplaatst naar de derde maandag in september. Daar waren veel Kamerleden op tegen, want om op tijd in Den Haag te zijn moesten ze op zondag reizen. Daarom werd in 1887 Prinsjesdag verplaatst naar de derde dinsdag van september.
