Als onderzoeker ben je wel gewend over je onderzoek te schrijven. Je schrijft met name voor andere onderzoekers. Maar wat als je met je onderzoek een groter publiek wilt bereiken? Als je wilt laten weten dat je écht iets belangrijks hebt ontdekt, wat iedereen moet weten? Aantonen dat onderzoeksgeld goed terechtkomt? Dan moet je verbinding maken met een breder publiek: de uitdaging van wetenschapscommunicatie. Een lekensamenvatting, of in de onderzoekswereld beter bekend als layperson summary, is dan een mooi middel.
In een layperson summary vat je je onderzoek kort samen, op zo’n manier dat het brede geïnteresseerde publiek begrijpt wat je hebt gedaan en waarom dat relevant is. En dat is geen makkelijke opgave.
We geven je graag een aantal tips om je onderzoek in begrijpelijke taal op te schrijven. Als je deze stapsgewijs volgt heb je al snel een eerste ruwe versie op papier.
Stap 1: Denk aan je lezers
Wie zijn dat? Want dat verschilt van de wetenschappelijke artikelen die je schrijft. Maak het zo concreet mogelijk. Hoe leg je op een feestje uit waarom je al die ingewikkelde dingen in het laboratorium doet? Als je met je familie over je werk praat, wat zeg je dan dat het belang van je onderzoek is? Wat hebben je buren in het echte leven aan de resultaten van jouw onderzoek?
Dit is relevant voor wát je opschrijft: de onderzoeksmethode is minder relevant, focus vooral op je bevindingen en de impact op de maatschappij. En de lezer bepaalt ook hoe je het opschrijft: welke woorden gebruik je, hoe ga je om met vakjargon.
Stap 2: Bepaal je hoofdboodschap
Wetenschappelijke teksten werken vaak vanuit de methode en de stappen van het onderzoek naar de conclusie. Keer dat om: wat moet je lezer echt weten? Welk maatschappelijk probleem kunnen we oplossen op basis van jouw data of onderzoek? Wat is je advies? Begin je samenvatting met deze kernzinnen, wacht niet tot het einde van de tekst. Vervolgens licht je toe wat er in die eerste zinnen staat en hoe je tot je conclusie bent gekomen.
Stap 3: Maak tussenkopjes
Zorg dat iedere alinea over één onderwerp gaat, en zet daar informatieve korte tussenkoppen boven: ‘krantenkoppen’ die de kern samenvatten. Zo ziet je lezer in een oogopslag wat er in je tekst staat. Ook een titel die de essentie van je onderzoek weergeeft en de aandacht trekt hoort hierbij.
Stap 4: De begrijpelijkheidscheck
Lees de conceptversie van je tekst. Schrijf je actief, of gebruik je lijdende vormen? Probeer zoveel mogelijk actieve zinnen te gebruiken, dat bevordert de leesbaarheid van je tekst. En gebruik aansprekende voorbeelden om je verhaal te verduidelijken, de aandacht van de lezer te grijpen en vast te houden.
Extra tip: vraag een collega of vriend die niet thuis is in de materie om je tekst te lezen. Vraag om in eigen woorden te vertellen wat er staat. Gebruik die eigen woorden om je tekst te redigeren in lekentaal. Klopt het verhaal niet helemaal? Dan heb je het misschien niet begrijpelijk genoeg opgeschreven. Vraag diegene (of iemand anders): kun je alle woorden waarvan je de betekenis niet kent, onderstrepen? Zoek vervolgens of er een begrijpelijker alternatief is, of leg uit wat er staat.
Zelf of met je onderzoeksgroep aan de slag met wetenschapscommunicatie?
Bekijk onze training Creatief schrijven voor wetenschappers of neem contact met ons op via trainingen@taalcentrum-vu.nl.
